Aνάπλαση πρωην εξορυκτικών περιοχών λιγνίτη
είδος μελέτης: μελέτη αποκατάστασης, επανάχρησης τοπίου. συμμετοχή σε αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ιδεών
λειτουργία: οικοτοπος
επιφάνεια: ^
τοποθεσία: Πτολεμαίδα, Ελλάδα
ομάδα μελέτης: Αντωνίου Κωνσταντίνος (Αρχιτέκτονας), Μόρας Αντώνης (Αρχιτέκτονας), Σαμαράς Νικος (Αρχιτέκτονας), Πολύμερος Σταυρος (Δασολόγος)
διοργανωτής: Δημόσια Επιχείρηση Ηλεκτρισμού
έτος μελέτης: 2016
Παρατηρήσεις
Οι κύριες αισθητικές συνέπειες της εξόρυξης λιγνίτη στην κοιλάδα της Πτολεμαΐδας γίνονται αντιληπτές με τη μορφή της καταστροφής των φυσικών και οπτικών χαρακτηριστικών του τοπίου και την εμφάνιση νέων ανθρωπογενών χαρακτηριστικών, με έντονα χρώματα, αυστηρές γεωμετρικές γραμμές και αποχρώσεις και ανάγλυφα πολύ διαφορετικά από τις γύρω περιοχές. Τα pattern που δημιουργούνται τόσο από τις εκσκαφές όσο και από τις αποθέσεις είναι τόσο χαρακτηριστικά γεωμετρικά που θυμίζουν land art. Οι επεμβάσεις δημιουργούν ένα δεδομένο τόσο έντονα τοπογραφικό ώστε να συγκροτείται ένα τοπίο σχεδόν σεληνιακό. Οι προσπάθειες αποκατάστασης της υφιστάμενης κατάστασης στην άμεση προτεινόμενη περιοχή μελέτης εστίασαν στην δημιουργία ενός ηχητικού-οπτικού εμποδίου, μίας ζώνης αποκλεισμού, η οποία στο επίπεδο της φύτευσης ειδικά ακολουθεί την αντίστροφη λογική από αυτή του φυσικού καθώς κινείται σύμφωνα με τις τοπογραφικές γραμμές ενώ η φύση κατά κύριο λόγο κινείται εγκάρσια σε αυτές.
To αντιληπτικό σχήμα
Επιχειρήσαμε να ξανασκεφτούμε την προτεινόμενη νησίδα επέμβασης ως μία μεταβατική ζώνη, ένα όριο το οποίο διασυνδέει χωρίς να είναι αυτοτελές τον άξονα μέσα από τον οποίο συνδέονται οι δύο οικισμοί και τις τεράστιες εκτάσεις των εξωρύξεων και αποθέσεων. Κρίσιμη στην αντίληψη μας του πεδίου ήταν η ένταξη του σε μία δυναμική λογική μεταλλαγής που δεν αντιλαμβανόταν την κατάσταση ως τετελεσμένη αλλά ως μία εκκίνηση για την αναμόρφωση της ευρύτερης περιοχής των ορυχείων με καταληκτικό ορόσημο το 2050 οπότε και υπολογίζεται η παύση της λειτουργίας τους και σημαδεύεται και το πέρασμα στη μετά-λιγνιτική εποχή για τη χώρα. Αυτή η δυναμική προοπτική του τόπ(ι)ου επιβάλλει την άρνηση της συμβατικής χωρικής οριοθέτησης και την αντίληψη του προβλήματος της επέμβασης ως σχηματικά χωρ(ο)ικού = χώρος + οίκος (με την έννοια του διεθνούς eco). Η νησίδα οφείλει να σχεδιαστεί στα πλαίσια ενός ευρύτερου οικοσυστήματος, διαφορετικά οι επεμβάσεις έχουν καθαρά εξωραϊστικό χαρακτήρα και είναι καταδικασμένες να έχουν μηδενικό αντίκτυπο. Με αυτή την έννοια το 2050 δεν είναι καθόλου μακρυά για να είμαστε αναβλητικοί.
Υπόθεση (ιστορία από το μέλλον)
Με την παύση των εργασιών εξόρυξης τα τεράστια σκάμματα, με μαθηματική ακρίβεια, σταδιακά θα μετατραπούν σε λίμνες. Το κτιριακό απόθεμα είτε θα ανακυκλωθεί, είτε θα παραχωθεί είτε θα μείνει ως στοιχείο έλξης (βιομηχανική αρχαιολογία) και θα μπορούσε δυνητικά να συγκροτήσει ένα δίκτυο σε συνδυασμό με τους υφιστάμενους χώρους ενημέρωσης. Θεωρούμε λογικό ότι θα πρέπει να επεκταθεί στην περιοχή των ορυχείων το γειτονικό καταφύγιο άγριας ζωής δημιουργώντας σε συνδυασμό με τις νέες λίμνες τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη ενός σημαντικού βιότοπου. Απαραίτητα μέτρα προς αυτή την κατεύθυνση θα ήτα ν η σταδιακή αποκατάσταση της χλωρίδας παράλληλα με την εξυγίανση και τον εμπλουτισμό της υφιστάμενης. Θα πρέπει να διευκολυνθεί η προσέγγιση της πανίδας τόσο με τη δημιουργία ασφαλών περασμάτων όσο και με τη δημιουργία κατάλληλων περιοχών τροφοληψίας. Θα πρέπει να επιδιωχθεί η μέγιστη δυνατή βιοποικιλότητα, η οποία συνήθως οδηγεί και σε μοναδικές (κατά περιοχές) ισορροπίες σχέσεων. Δεν είναι δυνατό να προβλέψουμε ακριβώς την εξέλιξη του οικοσυστήματος μπορούμε ωστόσο να δημιουργήσου με τις προϋποθέσεις για την εξασφάλιση του μέσα από την υιοθέτηση της πολυπλοκότητας του και κυρίως μέσα από τη διασφάλιση ότι το εγχείρημα θα ολοκληρωθεί μέσα από το δημοκρατικό άνοιγμα των διαδικασιών στο κοινό.
Εξασφάλιση της βιωσιμότητας της πρότασης / στρατήγημα
Τα παρατηρητήρια
Έχουν διττή σημασία, τόσο της εποπτείας όσο και της όρασης. Προκύπτουν μέσα από τη μεταστροφή υφιστάμενων βιομηχανικών κατασκευών, παίρνουν το χρώμα τους από θιξοτροπική βαφή (μίνιο, υπόστρωμα συντήρησης που χρησιμοποιείται στα μέταλλα με έντονο πορτοκαλί χρώμα ) και μετατρέπονται σε δίκτυο μηχανών αρχειοθέτησης και παρατήρησης (ανακύκλωση). Οι χρήστες γίνονται δράστες. Με επιπλέον κίνητρο την αναψυχή, την ενημέρωση, την εκπαίδευση και την άθληση οι επισκέπτες μετατρέπονται σε landscape archivists με αποστολή την βιωματική καταγραφή της ιστορίας του τόπ(ι)ου. Ενημερώνονται για τη βιομηχανική ιστορία των ορυχείων και πληροφορούνται για τον ιστορικό τους ρόλο in situ. Μέσα από τη σύγκριση με τους “μάρτυρες” (περιοχές που μένουν χωρίς ανάπλαση) αντιλαμβάνονται την κλίμακα των εξορύξεων. Μαθαίνουν για τους νέους “κατοίκους” της περιοχής (πανίδα και χλωρίδα) στην μετα-λιγνιτική εποχή της. Ενημερώνονται για το νέο πρόσωπο της ΔΕΗ επισκεπτόμενοι το πάρκο εναλλακτικών μορφών ενέργειας. Ακολουθώντας τόσο μερικώς ελεύθερες (δασικές εκτάσεις στην ειδική περιοχή μελέτης) όσο και προδιαγεγραμμένες σκηνογραφικά διαδρομές (ταινιόδρομος) βιώνουν το τοπίο στη χωροχρονική του συνέχεια ενώ παράλληλα γίνονται οι καταλύτες της ανάπλασης της περιοχής ως μάρτυρες – καταγραφείς της ανάπλασης της σε πραγματικό χρόνο.
Ο κάνναβος μάρτυρας.
Για τις φυτεύσεις ακολουθείται ένας αρχικά αυστηρώς κάνναβος ο οποίος με το πέρασμα του χρόνου θα αλλοιωθεί καθώς θα αφεθεί στις φυσικές διεργασίες. Από τα παρατηρητήρια οι landscape archivists μπορούν μέσα από τη χρήση τεχνολογίας επαυξημένης πραγματικότητας (+AR) και κοινών smart phones να παρακολουθήσουν το παρελθόν της περιοχής αλλά και το μέλλον που έπεται. Με τη σειρά τους εγγυώνται το μέλλον καθώς εποπτεύουν την εξέλιξη του τόπ(ι)ου ενώ παράλληλα καταγράφoντας και ενημερώνοντας με ψηφιακές καταγραφές τις βάσεις δεδομένων των παρατηρητηρίων (ηχογραφήσεις, βιντεοσκοπήσεις, σημειώσεις που ανεβαίνουν σε μία ανοιχτή ιστοσελίδα) δίνουν υπεραξία στην περιοχή συμβάλλοντας στις πολλαπλές αναγνώσεις της. Η παρατήρηση διευκολύνεται από τη σκληρότητα του καννάβου ο οποίος “χαρτοποιεί” και την αντίστοιξη με το φυσικό το οποίο “μετράει”, “υπολογίζει” (το Ντελεζιανό σχήμα car t e – calque αντίστοιχα). Την ίδια στιγμή ωστόσο ο σκληρός κάνναβος είναι πολύπλοκος στο επίπεδο της βιοποικιλότητας που προσφέρει. Ο σκληρός κάνναβος μαρτυρά την υλοποίηση της υπόσχεσης της ανάπλασης, η μεταγενέστερη εξάλειψη του αποδίδει γεωμετρικά την επιτυχία του εγχειρήματος.
Βλάστηση και Περιοχή Μελέτης
Οι αποθέσεις των άγονων υλικών δεν αποτελούν συνεκτικό έδαφος . Παρουσιάζουν υψηλό pH και έλλειψη σε αφομοιώσιμης μορφής χρήσιμα στοιχεία για την ανάπτυξη των φυτών, όπως το άζωτο, τα ιχνοστοιχεία και η οργανική ουσία (Χατζηστάθης & Ισπικούδης, 1995). Στην προσπάθεια αναβάθμισης του περιβάλλοντος, της αισθητικής του τοπίου και γενικότερα της ποιότητας ζωής των κατοίκων των ομόρων οικισμών, έχουν πραγματοποιηθεί εκτεταμένες αναδασώσεις με κατάλληλα είδη φυτών. Πρόκειται για είδη που έχει αποδειχθεί, με την πάροδο του χρόνου, η δυνατότητα προσαρμογής τους τόσο στις κλιματικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή όσο και στις νέες εδαφικές συνθήκες των αποθέσεων (Χιονίδου, 2007). Ωστόσο, οι τεχνητές συστάδες φυτεύτηκαν σε γραμμές, με τα δέντρα σε προκαθορισμένα διαστήματα, καθιστώντας τις συστάδες εύκολα ορατές από μεγάλη απόσταση και προφανή την κάλυψη των αποθέσεων λιγνίτη (Panagopoulos and Xatzistathis, 1995).
Δεδομένου ότι κατά τη διάρκεια της εξόρυξης δε λήφθηκε ιδιαίτερη φροντίδα για την διαφύλαξη του γόνιμου επιφανειακού εδάφους για μελλοντική χρήση στις αποθέσεις, γίνεται κατανοητό πως για την επιτυχή κάλυψη των αποθέσεων με φυτά είναι απαραίτητες διορθωτικές παρεμβάσεις . Αυτές μπορεί να περιλαμβάνουν την προσθήκη εδαφο-βελτιωτικών (π.χ. κοπριά, άχυρο, περλίτης κ.ά.) και λιπασμάτων πριν ή και κατά τη φύτευση ή σπορά των ειδών (Χατζηστάθης & Ισπικούδης, 1995). Εναλλακτικά, προτείνεται η χρησιμοποίηση κομπόστ, το οποίο βελτιώνει την παραγωγικότητα των φυτών μεσοπρόθεσμα, διευκολύνει τη διατήρηση της βιοποικιλότητας του εδάφους σε επίπεδο μικροοργανισμών και την εγκατάσταση ψυχανθών ή άλλων δικοτυλήδονων φυτών (Pedrol et al., 2010).
Ο εμβολιασμός με μυκόρριζες ή αζωτοβακτήρια σε είδη όπως το Σκλήθρο (Alnussp.) και το Σφενδάμι (Acersp.), μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά την αναδάσωση τέτοιων περιοχών με ικανοποιητικά αποτελέσματα. Εκτιμάται πως η χρησιμοποίηση τέτοιων συμβιωτικών φυτών ενισχύει την αποδόμηση των οργανικών ρύπων στις ρίζες τους εμπλουτίζοντας το έδαφος και επιτρέπει τη φύτευση πιο απαιτητικών σε θρεπτικά στοιχεία ειδών σε δεύτερο στάδιο, αποτελώντας μια ορθή οικολογικά και βιώσιμη εναλλακτική λύση για τη χρήση χημικών λιπασμάτων (Roy et al., 2007). Η ακακία, που έχει χρησιμοποιηθεί σε μεγάλη έκταση, χάρις παρόμοιων συμβιωτικών αζωτοδεσμευτικών βακτηρίων που υπάρχουν στις ρίζες της, εμπλουτίζει το έδαφος με άζωτο και άλλα συστατικά ενώ βοηθά και στο σχηματισμό ενός καλύμματος με χαλαρή δομή και μεγάλη ικανότητα οξυγόνωσης των ριζών των φυτών και συγκράτησης της υγρασίας. Υπολογίζεται ότι ένα δάσος ακακίας σε μια περίοδο 10 ετών είναι σε θέση να προσθέσει στην επιφάνεια του εδάφους γόνιμη γη πάχους 10 εκατοστών (Panagopoulos and Xatzistathis, 1995). Πάντως, οι φυτεύσεις και στις δύο περιπτώσεις που περιγράφονται, πρέπει να θεωρούνται μεταβατικές και πρόδρομες ενός περισσότερο φυσικού δάσους.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, η σταδιακή εξυγίανση του ανώτερου εδαφικού στρώματος , με τις κατάλληλες καλλιεργητικές επεμβάσεις στη βλάστηση στην πάροδο των χρόνων, οδήγησε στην επιτυχή εγκατάσταση πιο απαιτητικών ειδών, όπως διάφορα είδη Δρυός (Quercus sp.), το Σκλήθρο (Αlnus glutinosa), η Οστρυά (Ostrya carpinifolia), η Κρανιά (Cornus mas), ο Γαύρος (Carpinus orientalis), η Φουντουκιά (Coryllus avellana) κ.ά., ενισχύοντας σημαντικά τη βιοποικιλότητα της περιοχής. Παράλληλα, δημιουργήθηκαν μεικτές συστάδες πλατύφυλλων και κωνοφόρων αντικαθιστώντας τη μονότονη εικόνα των αρχικών φυτεύσεων και προσομοιάζοντας τη μορφή των δασών στις γύρω περιοχές, ενώ στις ανοιχτές εκτάσεις τα αυτοφυή αγρωστώδη είδη αναπτύσσονται πια με επιτυχία δημιουργώντας εκτεταμένα λιβάδια.
Πανίδα και περιοχή μελέτης
Η περιοχή των ορυχείων θεωρείται πια ως ενιαία οικολογική ενότητα με τις γύρω από αυτήν προστατευόμενες περιοχές και χρησιμοποιείται από πολλά είδη ζώων και πουλιών για τροφοληψία και αναπαραγωγή.
Το Καταφύγιο Άγριας Ζωής (Κ.Α.Ζ.) του Καρυοχωρίου έχει ενωθεί με το (βόρειο) δασωμένο τμήμα της περιοχής ανάπλασης και ευνοεί την ανεμπόδιστη μετακίνηση των θηλαστικών (π.χ. Λαγός, Αλεπού, Ζαρκάδι, Αγριογούρουνο, Λύκος, Αρκούδα) μεταξύ των γειτονικών ορεινών περιοχών και της περιοχής των αποθέσεων. Στους θαμνώνες και τους βοσκότοπους κοντά στους οικισμούς παρατηρούνται Τσιροβάκοι, Τσιχλόνια και Κεφαλάδες, ενώ στα μικτά δάση που προέκυψαν απαντώνται είδη όπως οι δρυοκολάπτες και μικρόπουλα διαφόρων οικογενειών (Σπίνοι, Τσίχλες, Κοτσύφια, Κίσσες, κλπ.) (Πορτόλου κ.ά., 2009). Οι ανοιχτές εκτάσεις των αποθέσεων λειτουργούνως λιβάδια κ α ι χρησιμοποιούνται από διάφορα, σποροφάγα κυρίως, είδη ως περιοχές τροφοληψίας και αναπαραγωγής. Κορυδαλλοί, Γαλιάντρες, Σταρήθρες, Σπίζες (Σκαρθάκια, Σπίνοι, Φανέτα, Λούγαρα, Καρδερίνες), Τρυγόνια, Ορτύκια και Πέρδικες είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά είδη που παρατηρούνται. Άλλωστε, οι ανοιχτές εκτάσεις αποτελούν το βασικό ενδιαίτημα όπου η πλειονότητα των αρπακτικών πουλιών βρίσκει την τροφή της (Πορτόλου κ.ά., 2009) (πιο ειδικά: Κιρκινέζι, Βραχοκιρκίνεζο, Ξεφτέρι, Σαΐνι, Κίρκος, Γερακίνα).
Οι νέοι τεχνητοί υγρότοποι στα σκάμμα τα αποτελούν τμήμα και αναπόσπαστη ενδιάμεση στάση ενός ευρύτερου γεωγραφικά δικτύου για τη βορεια και βορειοδυτική Ελλάδα. Αποτελούν σημαντικό χώρο φωλεοποίησης, διατροφής και ανάπαυσης για μεγάλο αριθμό πτηνών (υδρόβια, παρυδάτια και αρπακτικά), κάποια από τα οποία χαρακτηρίζονται ως Παγκοσμίως Απειλούμενα (Λεγάκις και Μαραγκού , 2009) και είναιο Αργυροπελεκάνος, η Λαγγόνα και η Βαλτόπαπια.
Τα παρυδάτια είναι είδη πουλιών που ζουν στους υγροτόπους και έχουν αναπτύξει σωματικά γνωρίσματα που επιτρέπουν τη διαβίωσή τους στα ρηχά νερά. Τέτοια είναι τα σχετικά υψηλά πόδια, το μακρύ ράμφος και ο μακρύς λαιμός (Κατσακιώρη και Αντωνιάδου, 2004). Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται είδη των οικογενειών Ardeidae (Ερωδιοί) , Charadr i idae
(Χαραδριοί), Scolopacidae (μπεκάτσες, τουρλίδες, τουρλιά, τρύγγες, σκαλίδρες), Recurviro stridae (αβ οκέτες, καλαμοκανάδες) , Phalaropodidae (κολυμπότρυγγες) κ.λπ. Στα υδρόβια πουλιά ανήκουν είδη τα οποία έχουν αναπτύξει σωματικά γνωρίσματα για προσωρινή διαβίωση μέσα στο νερό, όταν χρειάζεται να βουτήξουν ή να κολυμπήσουν προς αναζήτηση τροφής. Τέτοιες δομές είναι τα σχετικά κοντά πόδια και τα μπροστινά δάχτυλα συνδεδεμένα με νηκτικές μεμβράνες (Κατσακιώρη και Αντωνιάδου, 2004). Στην κατηγορία των πουλιών ανήκουν είδη των οικογενειών Anatidae (κύκνοι, χήνες, πάπιες, πρίστες), Pelecanidae (πελεκάνοι), Podicipedidae (βουτηχτάρες), Laridae (γλάροι, γλαρόνια) κλπ. Τα αρπακτικά περιλαμβάνουν είδη που έχουν αναπτύξει σωματικά γνωρίσματα για να αρπάζουν (ισχυρά πόδια με γαμψά νύχια) και να τεμαχίζουν τη λεία (ισχυρό και κυρτό ράμφος). Τα αρπακτικά διακρίνονται σε ημερόβια και νυκτόβια. Στα ημερόβια αρπακτικά περιλαμβάνονται οι αετοί, οι γύπες, τα γεράκια και τα σαΐνια, ενώ στα νυκτόβια περιλαμβάνονται οι κουκουβάγιες, ο γκιώνης, ο μπούφος κ.ά.(Κατσακιώρη και Αντωνιάδου, 2004 ). Στην περιοχή, ωστόσο, παρατηρούνται πουλιά μικρού σχετικά μεγέθους όπως είναι το Σαΐνι, η Γερακίνα και ο Καλαμόκιρκος.
Βιβλιογραφία
-Panagopoulos, T. and A. Hatzistathis (1995) Early growth of Pinus nigra and
Robina pseudoacacia stands: contributions to soil genesis and landscape improvement on lignite spoils in Ptolemaida. Landscape and Urban Planning 32:19-29, Elsevier
-Pedrol, N., Puig, C., Souza, P., Forjan, R., Vega, F., Asensio, V., Gonzalez, L., Cerqueira, B., Covelo, E. and L. Andrade (2010) Soil Fertility And Spontaneous
Revegetation In Lignite Spoil Banks Under Different Amendments. Soil & Tillage Research 110:134–142, Elsevier
-Roy, S., Khasa, D. and Greer, C. (2007) Combining Alders, Frankiae, And Mycorrhizae For The Revegetation And Remediation Of Contamined Ecosystems. Canadian Journal of Botanology 85:237-251, NRC Canada
-Εφημερίς της Κυβερνήσεως της ΕλληνικήςΔημοκρατίας Τευχος Δευτερο, Αρ. Φύλλου
783, 23 Ιουνίου 2000
-Κατσακιώρη, Μ. και Ν. Αντωνιάδου (2004) Εκπαιδευτικό υλικό για τις Λίμνες
Χειμαδίτιδα και Ζάζαρη. Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ), Θέρμη, 77
σελ.
-Κωνσταντοπούλου, Γ. και Χάγιου, Ελ. (2008) Συμβολή στον περιφερειακό σχεδιασμό για
την περιβαλλοντική α ξιοποίηση εγκαταλειμμένων λατομικών χώρων.
Ινστιτουτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών ερευνών, 39 σελ.
-Λεγάκις, Α. και Π. Μαραγκού (2009) Το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων
της Ελλάδας. Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία, Αθήνα.
Πορτόλου, Δ., Μπουρδάκης, Σ., Βλάχος, Χ., Καστρίτης, Θ. και Τ. Δημαλέξης (επιμ.)
(2009) Οι Σημαντικές Περιοχές για τα Πουλι ά της Ελλάδας: Περιοχές Προτεραιότητας για τη Διατήρηση της Βιοποικιλότητας. Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, Αθήνα
-Χατζηστάθης, Α. και Ισπικούδης, Ι. (1995) Προστασία της Φύσης και Αρχιτεκτονική
του Τοπίου. Εκδόσεις Γιαχούδη-Γιαπούλη, Θεσσαλονίκη, σελ.248-257
-Χιονίδου Ελισσάβετ (2007) Μελέτη και αξιολόγηση των μεθόδων αποκατάστασης
του τοπιού και της βλάστησης διαταραγμένων περιοχών από μεταλλευτικές δραστηριότητες: Η περίπτωση του Λιγνιτικού Κέντρου Πτολεμαΐδας-Αμύνταιου. Μεταπτυχιακή
Διατριβή. Τμήμα Βιολογίας, Πανεπιστήμιο Πατρών, 180 σελ.
Regeneration of Former Lignite Mines in Ptolemaida
status: competition entry
program: ecotopos
area: ^ sqm
location: Ptolemaida, Greece
design team: Antoniou Constantinos, Moras Antonios, Samaras Nikos, Polimeros Stavros
client: DEH (Public Electricity Service)
year: 2016
Abstract
We tried to rethink the area of the intervention as a transitional zone, a limit that interconnects without it being independent from the rest area. We wanted to avoid fragmentation in favour of continuity and regeneration. In our conception of the field, it was crucial to integrate it in a dynamic system of transformation that did not perceive the current conditions as finite. Instead we propose a brand new start for the regeneration of the broader area with the milestone of the year 2050 when the country is supposed to enter its postlignite era. In this perspective the conception of the landscape as a cultural and ecological typos negates the normal spatial limitation of the proposed site and demands a conception of an inclusive and expanded scheme that merges space, topos, topography and ecology. It is impossible to rethink the area apart from the broader ecosystem as any effort otherwise would be purely an aesthetically motivated one and as such it would have no impact at all. This is a site that demands ethics and not aesthetics. The milestone of 2050 can not be postponed any more and it can not be missed. The land mines will become lakes that will be reclaimed gradually and will transform into important nature reserves with noteworthy populations of birds. The rehabilitation of the flora and its spatial merge into the adjacent wildlife preserve will improve both the variety and the population of the various species of fauna.
In order to insure the sustainability, viability and resilience of the effort we propose two conceptual architectural stratagems; the observatories and the witnesses. The observatories have a double meaning, they are both machines that enable supervision / control and observation. These are constructions that are detoured, up/re-cycled existing industrial objects painted in bright orange colour and they form a network of archiving and observation machines. The users of these machines become actors; land archivists. Their effort is enabled by the witnesses that form a stiff abstract grid that calques the programmed operations of rehabilitation while cartographing (carte) the actions, they define in order to be saturated by nature, they offer a contour to be erased by nature.
aether:arch 