THE SHIELD

είδος μελέτης: μελέτη επανάχρησης. 
λειτουργία: πολιτιστικές εγκαταστάσεις, υπαίθριο θέατρο, εκθεσιακος χώρος, αρχαιολογικος χώρος
επιφάνεια: περίπου 6000 τμ
τοποθεσία: Κατράνα, Δ. Φαρσάλων, Ελλάδα
ομάδα μελέτης: Μόρας Αντώνης,  
ιδιοκτήτης: Δ. Φαρσάλων
έτος μελέτης: 2018-9

ΓΕΝΙΚΟ vs ΕΝ-ΤΟΠΙΣΜΕΝΟ

γιατί τώρα; γιατί εκεί;

Με την άνθηση των τεχνολογιών που εστιάζουν στη διασύνδεση χρηστών και την επικοινωνία η αρχιτεκτονική επηρεάστηκε σε τεράστιο βαθμό. Με τον ίδιο τρόπο που τα νέα ταξιδεύουν γρηγορότερα από ποτέ και μέσα από διαύλους οι οποίες είναι προσωποποιημένες έτσι και ο κάθε δημιουργός έχει τη δυνατότητα να παρακολουθεί σχεδόν σε πραγματικό χρόνο τις εξελίξεις γύρω από το αντικείμενο του γενικότερα ή ειδικότερα σχετικά με τα προσωπικά του ενδιαφέροντα. Σε συνδυασμό με την ευκολία στην κινητικότητα η εμπειρία του χώρου έχει μετασχηματιστεί σε μία συνθήκη η οποία δε διαθέτει ως πρωταρχικό της στοιχείο τη συνέχεια αλλά την επιθυμία. Η εμπειρία του τόπου μετασχηματίζεται με τρόπους που είναι ανοιχτοί στο βαθμό που τα υποκείμενα που δραστηριοποιούνται σε ένα χώρο επηρεάζουν την πρόσληψη του τόσο σε επίπεδο ενέργειας όσο και σε επίπεδο διάχυσης πληροφορίας και εμπειριών μιας και τα ίδια τα υποκείμενα λειτουργούν ως δίαυλοι της επικοινωνίας. Το αποτέλεσμα αυτών είναι ότι η εμπειρία της αρχιτεκτονικής τείνει σε μία μονοδιάστατη ερμηνεία η οποία σε παγκόσμιο επίπεδο χαρακτηρίζεται λιγότερο από το χώρο στον οποίο συμβαίνει αλλά από το στυλ αυτής, των χαρακτηριστικών της εκείνων που μπορούν να αναγνωριστούν μέσα από ένα σχεδιαστικό λεξιλόγιο το οποίο είναι γενικό, ευκολότερα αντιληπτό και δημοφιλές. Τα χαρακτηριστικά του δημοφιλούς είναι κομβικά στην αντίληψη αυτής της συνθήκης διότι με βάση τα προηγούμενα πρέπει να είναι εύκολα κατανοητά και θα πρέπει να μπορούν να είναι συμβατά με την επανάληψη / κοινοποίηση τους το οποίο ως συνθήκη προάγει την εικόνα τους σε σχέση με την εμπειρία τους ως μέσο αντίληψης. Κατά αντιστοιχία της άνθησης του λεγόμενου «διεθνούς στυλ» μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο ως αποτέλεσμα του μοντερνισμού στην αρχιτεκτονική και τις τέχνες γενικότερα, παρατηρούμε την επέλαση «γενικών’ (generic) κατασκευών οι οποίες χαρακτηρίζονται περισσότερο από τη σχεδιαστική τους διαχείριση (ομοιότητες / διαφορές λόγω της μεθόδους ή των σχολών σχεδιασμού, ομοιότητες που θα μπορούσαν να αποδοθούν στα λογισμικά που χρησιμοποιούνται ή ακόμη και ομοιότητες λόγω αποκοπής και επικόλλησης στοιχείων ) και την υλικότητα τους (έμφαση στις υφές, απτική αντίληψη) παρά από τον τρόπο με τον οποίο οι κατασκευές αυτές εντάσσονται σε ένα χώρο – τόπο ή με τον τρόπο με τον οποίο συνομιλούν με αυτόν. Αυτού του τύπου οι generic κατασκευές έχουν την τάση να επιβραβεύουν τον επισκέπτη με το να επαναλαμβάνουν το ήδη οικείο σε αυτούς και με αυτό τον τρόπο οι κατασκευές αποτελούν προϊόντα ή ανέσεις (σημ. commodities) τα οποία μιλούν περισσότερο για την προέλευση τους με δεδομένη την απόσταση ενώ ταυτόχρονα υποβαθμίζουν την εμπειρία του χώρου σε επανάληψη προηγούμενων εμπειριών που συνήθως δε συνδέονται με τον χώρο στον οποίο εκτυλίσσονται. Αυτή η οικειότητα όσο θεμιτή και αν θεωρείται όταν βρισκόμαστε σε ένα περιβάλλον κατανάλωσης τόσο  δεσμευτική και παραπλανητική είναι. Ειδικά όταν αναφερόμαστε στο προγραμματισμό της εμπειρίας ενός χώρου που χαρακτηρίζεται από στοιχεία μοναδικότητας και σπανιότητας όπως είναι ένας αρχαιολογικός χώρος.

Υπεύθυνος μελέτης : Αντώνης Μόρας, Συνεργάτες αρχιτέκτονες: Αλεξάνδρα Μανετζή, Βησαρίωνας Ναούμ, Ερρίκος Ιωαννίδης. Συν. Φοιτ. Αρχιτεκτονικής: Ηλίας Πουτσιάκας, Χάιδω Γεωργούλη. Συν. Φοιτ. ΤΕ Πολιτικοί Μηχανικοί: Ναταλία Σκούρα, Αναστασία Γκοτζαμάνη. 

• Οργάνωση. Υλικότητα

Οι παρεμβάσεις στην περιοχή που αφορούν στη διασύνδεση με τον αστικό ιστό είναι τρεις: η είσοδος από τη Μυρμιδόνων  που επανασυνδέει την πόλη / αστικό ιστό με τη λειτουργία της αρχαίας πύλης, ο περίπατος δίπλα στα τείχη με την παράλληλη σύνδεση με την οδό Υπερείδου και τέλος η σηματοδότηση της εισόδου από την οδό Β’ Συντάγματος Ιππικού που αποτελεί και προσπάθεια σύνδεσης με την Ακρόπολη των Φαρσάλων.

Οι λειτουργίες που προτείνονται είναι: Υπαίθριο θέατρο με τις συνοδευτικές βοηθητικές του λειτουργίες (καμαρίνια κτλ). Η χωρητικότητα του είναι περίπου 1100 ατόμων και θα διαθέτει σκηνή μεγέθους αντίστοιχου της Επιδαύρου για να μπορούν να υποστηριχθούν αντιστοίχου μεγέθους εκδηλώσεις. Χώρος αναψυκτηρίου σε εγγύτητα με το πολυβολείο του δευτέρου παγκοσμίου πολέμου. Χώρος παιδικής χαράς και δημιουργικής αναψυχής. Χώρος υπαίθριας γκαλερί προστατευμένης περιμετρικά και υποστηρικτικές λειτουργίες (γραφείο φύλακα, αποθήκη, ταμείο εισιτηρίων για εκδηλώσεις). Ανάπλαση του τείχους. Κατασκευές διευκόλυνσης της πρόσβασης για όλους (προφανώς συμπεριλαμβάνονται κατάλληλες ράμπες ΑΜΕΑ). Σύστημα από πέργκολες για στάσεις και στέγαστρα που διασυνδέουν και σηματοδοτούν τους διάφορους χώρους. Χώρος στάθμευσης για ΙΧ και λεωφορεία

Μέσω και αυτών των νέων λειτουργιών σύνδεσης με τον αστικό ιστό επιδιώκεται να εξυπηρετηθούν οι ανάγκες των κατοίκων και των επισκεπτών ενώ παράλληλα εισάγεται μια νέα κουλτούρα μετακίνησης στη πόλη με σκοπό την ενθάρρυνση εγκατάλειψης του αυτοκινήτου. Για το σχεδιασμό των νέων λειτουργιών ακολουθούνται οι σύγχρονες προδιαγραφές περί των πεζοδρόμων, πεζοδρομίων και χώρων κίνησης και στάσης. Ειδικότερα ακολουθήθηκαν οι οδηγίες του σχεδίου του ΕΛΟΤ 13369 περί πλακοστρώσεων – λιθοστρώσεων πεζοδρομίων και πλατειών έτσι ώστε τα νέα δάπεδα να πληρούν τις προδιαγραφές αντι-ολιστητικότητας και αντοχής των φορτίων που δύναται να επιδέχονται από πεζούς και οχήματα κατά περίπτωση. Ειδικότερα προτείνεται η χρήση χυτού βοτσαλωτού δαπέδου σε σημεία μη βατά από αυτοκίνητα καθώς και η εφαρμογή σταθεροποιημένου κεραμικού δαπέδου. Τα προτεινόμενα υλικά είναι οικολογικά. Η δομή του θεάτρου προβλέπεται μεταλλική επενδεδυμένη εξωτερικά με corten steel και με τις βατές επιφάνειες επενδεδυμένες με WPC Συνθετική Ξυλεία η οποία χαρακτηρίζεται από υψηλή αντοχή και περιορισμένες ανάγκες συντήρησης. (Η αιτιολόγηση της επιλογής των υλικών ακολουθεί σε ξεχωριστό κεφάλαιο). Η επιλογή των υλικών για τις κατασκευές έγινε με γνώμονα να είναι ελαφρές και να μπορούν δυνάμει να απομακρυνθούν.

Οι προτεινόμενες δαπεδοστρώσεις θα διαθέτουν πρόβλεψη για την κίνηση τυφλών, θα είναι αντιολισθητικές και αποσκοπούν στην υλική διασύνδεση με το κέντρο της πόλης έτσι ώστε να ενισχυθεί η φυσική συνέχεια και η αστική ταυτότητα των δημόσιων χώρων των Φαρσάλων. Για να διασφαλιστεί η ανεμπόδιστη και ασφαλής κυκλοφορία ανθρώπων με αναπηρία και με μειωμένη κινητικότητα διασφαλίζονται προσβάσεις απλής λογικής οι οποίες συνδέουν όλες τις χρήσεις του χώρου της ανάπλασης και περιλαμβάνουν χώρους ελιγμού αναπηρικού αμαξιδίου, στάσεις, ενώ σε κάθε σημείο το πλάτος των επιφανειών κίνησης είναι τέτοιο που επιτρέπεται η διασταύρωση αμαξιδίου με πεζό (βλ και ΕΛΟΤ 1439).

Όλες οι επεμβάσεις στο δημόσιο χώρο και στον εξοπλισμό του γίνονται με γνώμονα το σχεδιασμό υποδομών με χαρακτηριστικές γραμμές, σύγχρονα υλικά και μορφολογικά χαρακτηριστικά στο ύφος και στις τάσεις της σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Είναι έντονη η επιθυμία για μια χαρακτηριστική ταυτότητα απαραίτητη για την οπτική επικοινωνία της πόλης των Φαρσάλων ως νέου πόλου πολιτιστικής δραστηριότητας συσχετιζόμενης με την ιστορία και το ευ ζην.

ο υφισταμενοσ χωρος

COMING SOON

Ο υφιστάμενος χώρος χαρακτηρίζεται ως υπολειμματικός με στοιχεία παρέμβασης του ιδιωτικού σε βάρος του δημοσίου, διαπιστώνεται απουσία εξοπλισμού αστικού, φωτισμού και διακρίνεται από αποσπασματικότητα σε επίπεδο επεμβάσεων. 

Η περιοχή Κατράνα βρίσκεται στη νότια προς νοτιοδυτική πλευρά των Φαρσάλων και περιβάλλεται στα βόρεια από την οδό Υπερείδου, στα ανατολικά από την οδό Σόλωνος, στα νότια από την Β’ Συντάγματος Ιππικού και δυτικά από τις εγκαταστάσεις του Β’ Δημοτικού Σχολείου και Β’ Νηπιαγωγείου και την οδό Μυρμιδόνων η οποία είναι διανοιγμένη μόνο κατά ένα μικρό τμήμα της το οποίο ορίζει τη βόρεια είσοδο των σχολείων. Τέσσερεις διαφορετικές επεμβάσεις χαρακτηρίζουν το άμεσο πεδίο: οι εγκαταστάσεις σχετικά με το νερό στα νότια, ένα πολυβολείο στα δυτικά, το εγκαταλειμμένο νταμάρι στα βόρεια και το σημαντικότερο στοιχείο όλων που είναι το δυτικό σκέλος του τείχους της αρχαίας Φαρσάλου το οποίο εκτείνεται από την είσοδο του πεδίου επί της Β’ Συντάγματος Ιππικού μέχρι και την Υπερείδου την οποία διέσχιζε και χανόταν στο δομημένο ιστό της πόλης. Το θραύσμα αυτό του τείχους το γνωρίζουμε από τη μονογραφία Pharsalos (1914) του Fr. Staehlin. To 1994 οι Στ. Κατακούτα και Γ. Τουφεξής επικαιροποιούν την αποτύπωση του τείχους και τη παρουσιάζουν στο Διεθνές Συνέδριο της Λυών. Την τελευταία δεκαετία ο δήμος Φαρσάλων χρηματοδότησε ανασκαφικές εργασίες στην περιοχή υπό την επιστημονική ευθύνη της ΙΕ’ Εφορείας Προϊστορικών Κλασικών Αρχαιοτήτων «…με σκοπό να διευρυνθεί το τμήμα εκείνο του δυτικού σκέλους που γνωρίζαμε με βεβαιότητα ότι διέρχεται από το συγκεκριμένο χώρο, καθώς τον Αύγουστο του 1979, κατά τη διάρκεια εργασιών επισκευής του αγωγού ύδρευσης της πόλης είχε εντοπιστεί και καταστραφεί ένα άθικτο ως τότε τμήμα του τείχους μήκους 104 μέτρων» (Σ. Καραπάνου, Β. Νούλα: 2016,  σ.55).Με τη βοήθεια των εργασιών εντοπίστηκαν μία νέα πύλη και δύο πύργοι. Η πύλη βρίσκεται προς τα δυτικά του πεδίου σε επαφή με τη μη ανοιγμένη οδό Μυρμιδόνων. Η σημασία της πύλης είναι αρκετή για να τεκμηριώσει την ανάγκη δημιουργίας άμεσης πρόσβασης από την οδό Μυρμιδώνων. Για να στηριχθεί η δυνατότητα διερευνήσαμε πιθανές διαδρομές διασύνδεσης του κέντρου της πόλης με την περιοχή ενώ στα πλαίσια αυτών εντάξαμε και το αξιόλογο κτιριακό απόθεμα μαζί με τα σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα.

Η χρονολόγηση των νέων αυτών τειχών δεν είναι επαρκής ωστόσο επιβεβαιώνουν τη στρατηγική σημασία της πόλης (σε συνδυασμό με τα τις εγκαταστάσεις στην ακρόπολη των Φαρσάλων και τα νεότερα πολυβολεία) και την πρωτοκαθεδρία που είχε στην περιοχή. Ακόμη και στην τωρινή κατάσταση της πόλης, με τα κτίρια να είναι ψηλότερα, η περιοχή Κατράνα διαθέτει εξαιρετική θέα τόσο στην πόλη όσο και στον κάμπο και έτσι θεωρήσαμε ότι συνοδευτικά στις πολιτιστικές λειτουργίες θα μπορούσε να προστεθεί και αυτή του παρατηρητηρίου. Το παρατηρητήριο θα μπορούσε να δίνει πληροφορίες για την ευρύτερη περιοχή για πολιτιστικά και κοινωνικά ή ιστορικά στοιχεία όχι παραθέτοντας την πληροφορία όπως σε ένα κείμενο αλλά υποδεικνύοντας το σημείο στο οποίο έλαβαν ή λαμβάνουν χώρα. Με αυτό τον τρόπο το σημείο της θέασης αποκτά ιδιαίτερη αξία καθώς είναι μία δράση η οποία δε μπορεί να συμβεί κάπου αλλού. Προχωρήσαμε λοιπόν στην ανάλυση της περιοχής μέσα από τη χαρτογράφηση της ιστορίας της όπως αυτή εκτυλίχθηκε είτε στο θέατρο του κάμπου ή στο εσωτερικό της πόλης προσθέτοντας τόσο άυλη (πεδία ιστορικών μαχών, οικονομικά στοιχεία) όσο και υλική πληροφορία (ιστορικά κτίρια, κρήνες κτλ). Από την πρόθεση αυτή γνωρίζαμε ότι έλειπε ο σύνδεσμος με τα υπόλοιπα στοιχεία και σε εμάς ήταν προφανές ότι αυτό το στοιχείο μόνο μία μεταφορά μπορούσε να είναι μίας και καλούμασταν να μιλήσουμε για ετερόκλητα μεταξύ τους στοιχεία τα οποία έπρεπε να «συνεργήσουν» σε μία ενιαία αφήγηση.

H ΑΣΠΙΔΑ

ΣΥΓΚΕΙΜΕΝΟ (CONTEXT) – ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ (CONTENT) – ΙΔΕΑ (CONCEPT)

a being specific vs a being generic

Εξ’ ορισμού η ιστορικότητα και η μοναδικότητα / σπανιότητα των αρχαιολογικών χώρων καλούν σε επεμβάσεις που χαρακτηρίζονται από ακρίβεια, εξειδίκευση και ιδιαιτερότητα. Specific έναντι του Generic. Οι ιστορικοί χώροι απαιτούν επεμβάσεις εντοπισμένες (στον τόπο), situated (σχεδιασμένες insitu). Η επέμβαση σε ένα τόπο ως περιβάλλον με ποιότητες ιστορικές και κοινωνικοπολιτικές έρχεται σε αντίθεση με την επέμβαση σε ένα χώρο ο οποίος εξ’ ορισμού χαρακτηρίζεται από τις διαστάσεις του και από γενικότερα μετρήσιμα μεγέθη οπότε και κατά κύριο λόγο η επέμβαση χαρακτηρίζεται από τη σχεδιαστική / στιλιστική εσωτερικότητα της. Ο τρόπος με τον οποίο γίνεται αντιληπτό το πεδίο επέμβασης / συγκείμενο (context) και ακόμη περισσότερο τα εργαλεία που χρησιμοποιούνται για την περιγραφή ενός πεδίου προκαταβάλουν σε πολύ μεγάλο βαθμό και την ίδια την επέμβαση καθώς αποτυπώνουν διαφορετικές πληροφορίες σχετικά με το πεδίο. Η ιστορικότητα ενός τόπου όπως γίνεται αντιληπτό δε μπορεί να προσεγγιστεί μέσα από αφηρημένα μεγέθη που μειώνουν το πεδίο σε χώρο και κατά συνέπεια επεμβάσεις που θα προωθούσαν την ιδέα ενός στυλ θα υποβάθμιζαν την αντίληψη του τόπου σε φορέα μορφών που μπορούν να αναπαραχθούν με ευκολία. Κατ’ αντιστοιχία καθώς το περιεχόμενο (content) στην περίπτωση ενός ιστορικού χώρου είναι αδύνατο να αφαιρεθεί από το περιβάλλον του, καθώς αποτελεί το περιβάλλον του τωρινού χρόνου, έτσι και η ιδέα πίσω από την επέμβαση (concept) σε ένα συγκεκριμένο χώρο δε μπορεί παρά να συνδέεται με τον ίδιο το χώρο. Σε αυτή την περίπτωση το συγκείμενο (context)της επέμβασης, το περιεχόμενο (content) και η οργανωτική ιδέα (concept) συνεργούν οργανικά συνδέοντας διαφορετικές χρονικότητες (του παρόντος της επέμβασης με τη διαχρονία του συγκειμένου) με κοινό παρονομαστή το πεδίο επέμβασης. Ο κίνδυνος πίσω από μια τέτοια προσέγγιση βρίσκεται στην ιεραρχία των μερών ενώ επιτυχημένη θεωρείται κάθε επέμβαση η οποία καταφέρνει να διαταράξει τα όρια μεταξύ των μερών με τρόπο τέτοιο που να είναι αδύνατο να μειωθεί η τελική πρόταση στα χαρακτηριστικά της.

H ΑΣΠΙΔΑ

ΤΟ ΦΑΝΤΑΣΜΑ (PHANTOM) και Ο ΕΠΙΣΤΡΕΦΟΝ ΝΕΚΡΟΣ (REVENANT)

συνδέσεις

Καθώς αναζητούσαμε μία ιστορική σύνδεση με τον τόπο ως αφορμή σκεφτήκαμε να χρησιμοποιήσουμε τον Αχιλλέα ως αναφορά και ειδικότερα ένα κείμενο πιο γενικό το οποίο με αρχή εκείνον αποκτά πανανθρώπινο πολιτισμικό ενδιαφέρον ενώ παράλληλα θα διανθιζόταν με γεγονότα εν-τόπια. Η καταγωγή του Αχιλλέα από την περιοχή ήταν η προφανής αιτία[1]. Η οδός Μυρμιδόνων που σκεφτόμασταν να αξιοποιήσουμε για την ανάδειξη της πύλης ήταν άλλη μια αφορμή. Πιο συγκεκριμένα επιλέξαμε να χρησιμοποιήσουμε αφηγηματικά και συνδετικά το εδάφιο της Ραψωδίας Σ 478-616 από την Ιλιάδα στο οποίο ο Όμηρος περιγράφει πώς ο Ήφαιστος κατασκευάζει την πανοπλία του Αχιλλέα και πιο συγκεκριμένα την ασπίδα του, ως οργανωτικό σχήμα για τη σύνθεση των λειτουργιών, της υλικότητας και των μορφών στον προτεινόμενο νέο πολιτιστικό χώρο. Στη αρχιτεκτονική συνθετική διαδικασία αποδομήθηκε το κείμενο της Ιλιάδας με σκοπό να χρησιμοποιηθεί το περιεχόμενο του ως διαχρονική σταθερά της καθημερινής ζωής μέσα από τις αντιθέσεις και τα δίπολα εντός των οποίων ξετυλίγεται η αφήγηση (ειρήνη – πόλεμος).  Με αυτό τον τρόπο ο χώρος πολιτισμού ερμηνεύθηκε ως ένα vantagepoint, ένας μηχανισμός μέσα από τον οποίο ξετυλίγεται βιωματικά η περιοχή των Φαρσάλων σαν ένα ιστορικό πεδίο δραστηριοτήτων κατά τον ίδιο τρόπο που η ασπίδα αποτελεί αφορμή για τον ποιητή να αναφερθεί στον πολιτισμό και στα ετερόκλητα χαρακτηριστικά του. Το εδάφιο χρησιμοποιήθηκε ελεύθερα χωρίς να υπάρχει πρόθεση να γίνει κυριολεκτική αναπαράσταση / εικονογράφηση του διότι η πρόθεση είναι ο Αχιλλέας να υπάρχει ως ένα φάντασμα, όχι ως ένα υλικό πρόσωπο ή εικόνα, εξ’ ου και το εδάφιο που επιλέχθηκε αναφέρεται σε αυτό μέσω της ασπίδας του, ως αφορμή, τον επικαλείται για να μιλήσει για τον άνθρωπο. Ο Αχιλλέας αποτελεί μια μορφή καθρέφτη, ένα μέσο, έναν τρόπο να κοιτάζουμε για την αντίληψη ενός ειδώλου, μιας ετερότητας δια-μεσολαβημένης μόνο μέσα από αυτόν. Ο Αχιλλέας ήταν ένας επιστρέφον νεκρός (revenant) (όπως και οι αρχαιότητες της περιοχής), ένας κλήρος του οποίου η νομή έγκειται στην αποδοχή και την αξιοποίηση.  Αν χρησιμοποιούσαμε τη μορφή ως αρχή θα κινδυνεύαμε ακόμη και με ιστορικά λανθασμένη ανάγνωση της περιοχής καθώς δεν υπήρχε τεκμηρίωση ότι το τείχος συσχετιζόταν με τον Αχιλλέα μιας και είναι κατά πολύ μεταγενέστερο των γεγονότων με τα οποία συνδέεται εκείνος[2].

[1]Είναι χαρακτηριστικό ότι η μορφή του Αχιλλέα υπάρχει σε όλη την πόλη με διάφορους τρόπους και σε βαθμό που κανείς Φαρσαλινός δε θα απορούσε για τη σημασία της επιλογής του προσώπου καθώς υπάρχει προσπάθεια από τις αρχές να αποτελέσει και κομμάτι βασικό της εταιρικής ταυτότητας της πόλης. Στο πιο γνωστό τεύχος που κυκλοφορεί ο Δήμος Φαρσάλων ο τίτλος είναι «Φάρσαλα. Γνωρίζοντας τη γή του ομηρικού Αχιλλέα»ενώ την ίδια στιγμή και το websiteβρίθει αναφορών.

[2]«…αυτές οι μεταστροφές, αυτοί οι ανορθόδοξοι προσεταιρισμοί, μπορούν ίσως να γίνουν τα πιο ενδιαφέροντα παραδείγματα αλληλ-επικονίασης, ικανής να παράξει τα αποτελέσματα στα οποία θα μπορούσε η αρχιτεκτονική να ξεπεράσει την αντιμετάθεση και την υλοποίηση των πιο γνήσιων ιδεών μιας εποχής.» (A. Picon, A. Ponte: 2013, σ16)

Αφού ο Ήφαιστος κατασκευάσει την ασπίδα του Αχιλλέα (δυνατή και μεγάλη) απεικονίζει επάνω σε αυτή το «σύμπαν»: τους αστέρες (Ωρίωνα, Υάδες, Πλειάδες, Άρκτο), δύο ανθρώπινες πολιτείες (στη μία γίνεται γάμος, επικρατεί ειρήνη, στην άλλη πλησιάζει πόλεμος, δυο στρατοί πλησιάζουν), σκηνές του καθημερινού βίου που έχουν να κάνουν με την περιποίηση των χωραφιών και των ζώων και τέλος απεικονίζει ένα χορό. Όλα αυτά τα περικλείει ο ποταμός Ωκεανός. Συμβολικά η εξιστόρηση κλείνει με αναφορά στον Όλυμπο, την πηγή των θεών.

Ο «χορός» εύκολα για εμάς έγινε μια αναφορά στη σκηνή του θεάτρου.

 Οι «ανθρώπινες πολιτείες» ήταν η αφήγηση για την πόλη και τον κάμπο που θα παρακολουθούσε κανείς από το παρατηρητήριο. Τα δίπολα στα οποία στηρίζεται η αφήγηση θα πάρουν κεντρικό χαρακτήρα στην αναπαράσταση του παρατηρητηρίου, ως Μήνις και η Φιλότης.