είδος μελέτης: αστικός σχεδιασμός, συμμετοχή σε αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ιδεών
λειτουργία: δημόσιος χώρος
τοποθεσία: Πλατεία Θεάτρου, Αθήνα
ομάδα μελέτης: Μόρας Αντώνης, Σακκάς Αθανάσιος, Κανέλλος Νέστορας, Παυλίδου Δεσποινα
διοργανωτής: ΕΑΧΑ
έτος μελέτης: 2010
βραβεύτηκε με εξαγορά
Οι διαστάσεις της νεοκλασικής πλατείας Θεάτρου, ήδη από την περίοδο που είχε σχεδιαστεί, ήταν εξαιρετικά μικρές. Με την πάροδο του χρόνου και με την Αθήνα να γιγαντώνεται η περιοχή εξέτασης μπορεί να γίνει αντιληπτή και ως μία κλειστή πλατεία, ως εσωτερική αυλή μίας θεματικής υπαίθριας superstructure. Απαγορεύοντας την πρόσβαση στα αυτοκίνητα και επενδύοντας τον αστικό χώρο με εξοπλισμό που δίνει έμφαση στη στάση, η πλατεία θεάτρου και η Βαρβάκειος μετασχηματίζονται σε μία ενότητα με χαρακτηριστικά που παραπέμπουν σε κλειστό εμπορικό κέντρο. Υπερθεματίζοντας σε αυτή τη κατεύθυνση όσον αφορά τις χρήσεις γης (αναψυχή, εμπόριο καρυκευμάτων, εμπόριο τροφίμων, γρήγορο φαγητό) επιτυγχάνεται η λειτουργική και εννοιολογική σύνδεση αυτής με τις χαρακτηριστικές χρήσεις της γύρω περιοχής.
Ως αναφορά στο μεγάλο αριθμό πολιτισμικών αναφορών γύρω από την περιοχή της πλατείας επιλέγεται ως υλικό δαπεδόστρωσης αυτής ένα λευκό «ψηφιδωτό μωσαϊκό». Πρόκειται για διαμόρφωση ψηφιδωτού από λευκό χυτό συνδετικό υλικό και κεραμικές ψηφίδες λευκού χρώματος με γυαλιστερή επικάλυψη. Οι μεγεθυμένοι αρμοί αναφέρονται στις πλακοστρώσεις των νεοκλασικών πλατειών ενώ η επιλογή του λευκού χρώματος αποσκοπεί στην καλλιέργεια της δυνατότητας ανάδειξης της πολιτισμικής διαφοράς των χρηστών, ενώ ταυτόχρονα σε συνδυασμό με τον διάχυτο φωτισμό αλλάζει την βιωματική αντίληψη του χώρου σε σχέση με το άμεσο παρελθόν. Αντίστοιχα στην ίδια λογική κινείται και η πρόταση επένδυσης των όψεων των κτιρίων με μεταλλικό υλικό λευκού χρώματος με σκοπό τη διαγραμματοποίηση των όψεων αυτών, οι οποίες μέσω της σχεδιαστικής αλληλοδιάχυσης τους εντάσσονται σε ένα ενιαίο οικιστικό σύνολο αναδεικνύονας ταυτόχρονα τη Διπλάρειο σχολή. Κατά τον ίδιο τρόπο αναδεικνύονται και τα νεοκλασικά κτίρια της περιοχής τα οποία αποκατεστημένα λειτουργούν ως σημεία προσανατολισμού στο αθόρυβο πλέον περιβάλλον της πλατείας. Η παράλληλη επένδυση των υαλοπινάκων των στοών και επιλεγμένων επιφανειών των κτιρίων με ημιπερατές μεμβράνες που φέρουν παραστάσεις θεατρικών έργων που εκτυλλίσονται γύρω από μία τράπεζα επιχειρεί να αναδείξει την ανθρώπινη κλίμακα του δημόσιου χώρου ενώ παράλληλα ανοίγει διάλογο με το ιστορικό παρελθόν της περιοχής και την «τράπεζα δράσεων». Ο φωτισμός των στοών με κρεμαστούς λαμπτήρες παραπέμπει στον άλλο πόλο της νεοκλασικής πολεοδομικής ενότητας, την αγορά της Βαρβακείου.
Για τον εμπλουτισμό του δημόσιου χώρου της πλατείας επιλέγουμε την οργάνωση γύρω από ένα τέχνημα (τράπεζα) πολλαπλών χρήσεων και λειτουργειών που χωροθετείται πάνω από το «σκάμμα μνήμης» το οποίο φιλοδοξεί να αναδείξει την υπόγεια παρουσία των αρχαίων τειχών της πόλης των Αθηνών. Η τράπεζα δυίσταται μεταξύ του ψηφιακού και αναλογικού της χαρακτήρα. Ως ψηφιακό τέχνημα (infodesk) λειτουργεί σαν περιοχή ελεύθερης πρόσβασης σε wi-fi δίκτυα, ενώ ταυτόχρονα δύναται να μεταδώσει πολιτιστική πληροφορία μέσω πομπών τεχνολογίας Bluetooth για την ιστορία και τα χωρόσημα της πλατείας, αποτελώντας συνέχεια του αρχαιολογικού περιπάτου που διασχίζει το ιστορικό κέντρο. Ως αναλογικό τέχνημα η τράπεζα αποτελεί μία αφορμή για συγκέντρωση και κοινωνική συναναστροφή. Καθώς η περιοχή βρίθει γραφείων μπορεί να εξυπηρετήσει ως χώρος για γρήγορο φαγητό, καφέ ή τσιγάρο ενώ το βράδυ μπορεί να φιλοξενήσει κόσμο από τα γειτονικά bar. Ο σχεδιασμός της τράπεζας εντός ενός τυμπάνου παραπέμπει στη θεατρική σκηνή και λειτουργεί ως υπενθύμιση της ιστορίας της πλατείας αλλά και ως ένα πεδίο εικαστικών δρώμενων και γεγονότων.
Γενικότερα, το βασικότερο πρόβλημα της περιοχής είναι ο μονολειτουργικός χαρακτήρας της. Έτσι σε συνέχεια με τον άξονα της Βαρβακείου προτείνεται η ενθάρυνση εμπορικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την εστίαση και την αναψυχή καθώς η μικρή απόσταση από την πλατεία του Ψυρρή διευκολύνει μια τέτοια προσέγγιση. Ακόμα λόγω της κεντροβαρική θέσης της πλατείας στο ιστορικό κέντρο διαφαίνονται ευνοϊκές προϋποθέσεις για την ανάπτυξη ξενοδοχειακών υπηρεσιών. Σημαντική κίνηση θα αποτελούσε η διάχυση δημοσίων χρήσεων πέραν του ισογείου στους ορόφους των κτιρίων.
status: urban design, competition entry
program: public space
location: Theatrou Sqr, Athens
design team: Moras A., Sakkas A., Kanellos N., Pavlidou D.
client: EAXA
year: 2010
awarded project
The dimensions of Theatrou square are quite small even for the 19th century standards. Taking under consideration the urban growth of Athens, the design area could be better understood as a closed square or as the inner yard of a thematic outdoors superstructure. Refusing the entrance to all vehicles and by investing in public rest areas the square transforms into a unity that resembles a thematic superstructure. By investing to leisure, commerce, food markets and take away food we aim in connecting Varvakeios market and the proposed new public space both conceptually and strategically.
We propose a white mosaic to be used as the basic material for the public space, which is a reference to the high number of diverse cultural characteristics found in the area. The oversized bumps refer to the neoclassical square gravels while the choice of the white color is made bearing in mind the need for a ground that enlightens cultural differences while it transforms the kinaesthetic qualities of the whole area. The use of white aluminum at the facades targets in the diagrammatization of each single building towards an urban unity that does not compete with the historical buildings nearby (Diplareios school). In an attempt to emphasize human scale, pictures of theatrical plays that evolve around a table are applied via plastic coating to the window panes situated in the arcades. The arcades are lit by hanging bulbs that reference the characteristic lighting units used at Varvakeios market for decades.
In order to enrich public space the central space of the square is organized around an artifact (infodesk) of multiple uses and functions that is located over the ‘memory hole’, an archaeological excavation that brings forth the ancient wall of Athens. The infodesk exists in the in-between the analog and digital as it functions both as a common meeting or eating table and as a wi-fi spot and a Bluetooth viral station that offers historical info about the site of Theatrou square. The generic and simple design of the desk in the middle of a theatrical-like scene functions also as a reminder of the rich history of the square and as a field for art performances.
The central location of the square provides an ideal spot for hotels and hostels. The continuation of the land uses found at the neighbouring squares could prove rejuvenating for the whole area cause by these means the character of the area will be supported and capitalized. The monopoly of a single use could only be faced with the diffusion of uses vertically in means of a vertical zoning.
aether:arch 